Ordu’da aylık olarak yayın yapmakta olan Kuzey Yıldızı dergisinin Ocak sayısında Adnan Yıldız’ın kaleme aldığı Ordu Milletvekilleri (1923-2011) adlı dosya oldukça yankı buldu. Derginin haberine göre Ordu 1921 yılına kadar Trabzon’a bağlı bir kaza olduğundan, Osmanlı dönemi meclislerinde ve TBMM’nin ilk döneminde Trabzon mebusu sıfatıyla seçilen milletvekillerince temsil edilmişti. Ordu’nun TBMM’de müstakil milletvekilleriyle yer alması ise 1923 yılında yapılan seçimlerden sonra gerçekleşebilmiş. Konu hakkında kaynak olacak dosyada tutanaklara yansımış faaliyet adetlerine göre en faal Ordu milletvekillerinin sıralaması da yapılmış.Buna göre faaliyet adetlerine göre en faal Ordu milletvekillerinin ilk üç sıralaması şu şekilde oluşturulmuş. 1-İdris Sami Tandoğdu:(CHP): Görev süresi:2002-2007, Faaliyet Adedi:218 2-Rıdvan Yalçın: (MHP): Görev süresi:2007-2011, Faaliyet Adedi:160 3-Bahriye Üçok: ( HP/SHP): Görev süresi: 1983-1987, Faaliyet adedi: 120 (Sıralama görev yaptığı süreler göz önünde tutularak yapılmıştır.) İşte Kuzey Yıldızı dergisinin 18.sayısında yayınlanan dosyanın tamamı: Ordu 1921 yılına kadar Trabzon vilayetine bağlı bir kaza olduğundan, Osmanlı dönemi meclislerinde ve TBMM’nin ilk döneminde Trabzon mebusu sıfatıyla seçilen milletvekillerince temsil edilmişti. Ordu’nun TBMM’de müstakil milletvekilleriyle yer alması ise 1923 yılında yapılan seçimlerden sonra gerçekleşebilmiştir. 1923 yılı seçimlerinde Ordu 5 milletvekili kontenjanına sahipti. Bu kontenjanlardan seçilen; Ahmet Faik (Günday), Halil Sıtkı (Kumru), Ahmet Hamdi (Yalman), Mehmet Recai (Baykal), İsmail (Çamaş) Ordu milletvekilleri olarak mecliste görev almışlardı. Ordu’nun ilk milletvekilleri olarak seçilen bu isimler aynı zamanda tecrübeli siyasetçilerdi. Mesela, İsmail Bey (Çamaş) Osmanlı Meclis-i Meb’ûsân IV. Döneminde Trabzon mebusu olarak görev yapmıştı.Recai Bey (Baykal) TBMM’nin ilk döneminde (1920-1923) Ordu’yu temsilen Trabzon mebusu olarak görev almıştı.Hamdi Bey (Yalman) ise TBMM’nin birinci döneminde Canik mebusu olarak görev yapmıştı. Ayrıca Hamdi Bey (Yalman) ve İsmail Bey (Çamaş) daha sonraki yıllarda en uzun süre Ordu milletvekilliği yapan isimler olmuştur. Ordu’nun ilk milletvekillerinin özgeçmişlerinde yer alan diğer bilgileri ise şekildedir: Mehmet Recai Baykal (1883-1933): Doğum Yeri: Ordu, Eğitimi Bahriye Mektebi. Görevleri: Bahriye Subayı, Yüzbaşı, Mesudiye Zırhlısı Güverte Subayı, Reşadiye Zırhlısı Bölük Subayı, Bahriye Mektebi Sınır Subayı, Deniz Yeni Erat Okulu Bölük Subayı, Ordu Müdâfaa-i Hukuk Teşkîlât kurucusu. 1920-1923 Trabzon Mebusu, 1923-1927/1927-1931/1931- 1933 Ordu Milletvekili. Ahmet Hamdi Yalman (1877-1959): Doğum Yeri: Ünye, Eğitim: Darü’l-Muallimîn-i Âliye (İstanbul Öğretmen Okulu), Görevleri: Çorum İdadisi Öğretmeni, Beyrut İdadisi 2. Müdür Muavini Coğrafya, Türkçe ve Tarım dersleri Öğretmeni, Trablusşam İdadisi Müdür Vekili, Diyarbekir İdadisi Müdürü, Antep Ticaret Mektebi Müdürü, Adana Sultânîsi ve Hüdavendigar Vilâyeti (Bursa) Maârif Müdürü, Samsun Meclis-i Umûmî azası, Samsun Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Kurucusu ve Başkanı, I. Dönem Kastamonu İstiklal Mahkemesi üyesi ve 1923-1927/1927-1931/ 1931-1935/1935-1939/1939-1943/ 1943-1946/ 1946-1950 Ordu milletvekili. İsmail Çamaş (1876-1954): Doğum Yeri: Ordu (Çamaş), Eğitim: Mülkiye, Görevleri: Canik Mutasarrıflığı Maiyet Memuru, Fatsa, Zonguldak Kaymakamı, Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Fatsa Şubesi Başkanı, Osmanlı Meclis-i Meb’ûsân IV. Dönem Trabzon Mebusu, 1923-1927/1927-1931/1931-1935/ 1935-1939/ 1939-1943/ 1943-1946 Ordu milletvekili. Halil Sıtkı Kumru (1863-?): Doğum Yeri: Kumru (Karacalu), Eğitim: Medrese, Görevleri: Ziraat ve Ticaret, Çiftçi, Meclis-i Umûmî Azası, 1923-1927/ 1927-1931 Ordu Milletvekili. Ahmet Faik Günday (1883-1967): Doğum Yeri: Hemşin, Eğitim: Mülkiye, Görevleri: Trabzon Vilâyeti Maiyet Memuru, Adana Vilâyeti Maârif Müfettişi, Kiğı, Horasan Kaymakamı, Divâniye, Malatya, Rize, Canik (Samsun) Sancağı Mutasarrıfı, Sivas Valisi, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Kurucu Üyesi, 1923-1927 Ordu Milletvekili TBMM’nin ikinci döneminde (1923-1927) 5 milletvekili ile temsil edilen Ordu, bu yıllardan günümüze kadar ise kontenjan olarak hep 5’ten fazla milletvekili ile mecliste temsil edilmiştir. Ordu milletvekilleriyle ile ilgili 1923 yılından günümüze kadar olan genel bilgiler ise şu şekildedir. Bakan olarak görev yapanlar: 6 Mehmet Cemil Bengü (22. Hükümet Devlet Bakanı) Arif Hikmet Onat (27 ve 28. Hükümet Bayındırlık Bakanı) Hasan Ferda Güley (37. Hükümet Ulaştırma Bakanı) Şükrü Yürür: (46 ve 47. Hükümet, Sanayi Bakanı) Refaiddin Şahin: (51ve 55. Hükümet, Devlet Bakanı) Hilmi Güler: (58, 59 ve 60.Hükümet, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı) Bağımsız seçilenler:1 Mustafa Kemal Gönül (1973–1977) Kadın Milletvekili: 1 Bahriye Üçok (1983–1987) DÖNEMLERE GÖRE KONTENJANLAR VE SEÇİLENLER II. Dönem 1923–1927 (Kontenjan:5) Ahmet Faik (Günday), Halil Sıtkı (Kumru), Ahmet Hamdi(Yalman), Mehmet Recai (Baykal), İsmail (Çamaş) III. Dönem 1927–1931 (Kontenjan:6) Halil Sıtkı Kumru, Ahmet Hamdi Yalman, Mehmet Recai Baykal, İsmail Çamaş, A.Şevket Akyazı, Hasan Fahri Güler. IV. Dönem 1931–1935 (Kontenjan:6) Ahmet Hamdi Yalman, İsmail Çamaş, Mehmet Recai Baykal, Ahmet Şevket Akyazı, Ahmet İhsan ; Ali Canip Yöntem V. Dönem 1935–1939 (Kontenjan:7) İsmail Çamaş, Ahmet Hamdi Yalman, Selim Sırrı Tarcan, Ahmet İhsan Tokgöz, Muhittin Baha Pars, Ziya Naki Yaltırım, Ali Canip Yöntem VI. Dönem 1939–1943 (Kontenjan:8) İsmail Çamaş, Ahmet Hamdi Yalman, Selim Sırrı Tarcan, Ahmet İhsan Tokgöz, Ali Canip Yöntem, Vehbi Demir, Hüseyin Ekşi, Ahmet Hamdi Şarlan. VII. Dönem 1943–1946 (Kontenjan:8) Ahmet Hamdi Yalman, Şevket Akyazı, İsmail Çamaş, Vehbi Demir, Ahmet Hamdi Şarlan, Selim Sırrı Tarcan, Zeki Mesut Sezer, Mahmut Muammer Yarımbıyık. VIII. Dönem 1946–1950 (Kontenjan:8) Ahmet Hamdi Yalman (CHP), Ahmet Hamdi Şarlan (CHP), Ahmet Şevket Akyazı (CHP), Vehbi Demir (CHP), Zeki Mesut Sezer (CHP), Mehmet Furtun (CHP), Ahmet Hulusi Gökdolay (CHP), Yusuf Ziya Ortaç (CHP), Arif Hikmet ( Ara seçimlerde Şevket Akyazı’nın vefatı dolayısıyla boşalan kontenjana CHP’den seçilmiştir.) IX. Dönem 1950-1954 (Kontenjan:8) Atıf Topaloğlu (CHP); Hüsnü Akyol (CHP), Naşit Fırat (CHP), Yusuf Ziya Ortaç (CHP), Zeki Mesut Sezer (CHP), Refet Aksoy (DP), Feyzi Boztepe (DP), A.Hamdi Şarlan (CHP) X. Dönem 1954–1957 (Kontenjan:9) Refet Aksoy (DP), Bekir Baykal (DP), Mehmet Cemil Bengü (DP), Feyzi Boztepe (DP), Fazıl Erim (DP); Fazlı Ertekin (DP); Sabri İşbakan (DP), Selahattin Orhon (DP), Memiş Yazıcı (DP) XI. Dönem 1957–1960 (Kontenjan:10) Arif Hikmet (CHP), Atıf Topaloğlu (CHP); Eşref Ayhan (CHP), Münir Ekşi (CHP), H.Ferda Güley (CHP); Şevket Köksal (CHP), Zeki Kumrulu (CHP), Kahraman Sağra (CHP), Muammer Tekin (CHP), Hüsrev Yürür (CHP) XII. Dönem 1961–1965 (Kontenjan:8) Refet Aksoy (AP), Hasan Ferda Güley (CHP), Arif Hikmet Onat (CHP), Yusuf İzzettin Ağaoğlu (CHP), Ata Bodur (YTP), Orhan Naim Haznedar (CHP), Şadi Pehlivanoğlu (AP), Ata Topaloğlu (YTP; Bağımsız, CHP) XIII. Dönem 1965–1969 (Kontenjan:8) Raif Aybar (YTP), Ata Bodur (AP), Feridun Cemal Erkin (CHP, AP) H. Ferda Güley (CHP); Arif Hikmet Onat (CHP; Bağımsız, AP), Şadi Pehlivanoğlu (AP), Kemal Şensoy(AP), Hamdi Maden (AP) XIV. Dönem 1969–1973 (Kontenjan:8) Ata Bodur (AP, Bağımsız; DP), Cengiz Ekinci (AP), Memduh Ekşi (CHP), Ferda Güley (CHP), Hamdi Maden (AP), Kemal Şensoy (AP), Ata Topaloğlu (CHP), Orhan Vural (CHP) XV. Dönem 1973–1977 (Kontenjan:8) Ata Bodur (DP, Bağımsız, AP), Memduh Ekşi (CHP), Mehmet Sait Erbil (CHP), Mustafa Kemal Gönül (Bağımsız), Ferda Güley (CHP), Kemal Şensoy (AP), Bilal Taranoğlu (AP), Senai Yazıcı (DP, Bağımsız, AP) XVI. Dönem 1977–1980 (Kontenjan: 8) Temel Ateş (CHP), Memduh Ekşi (CHP), Ertuğrul Günay (CHP), Hamdi Maden (AP), Kemal Şensoy (AP), Bilal Taranoğlu (AP), Günay Yalın (CHP; Bağımsız, AP), İdris Gürsoy (CHP) XVII. Dönem 1983–1987 (Kontenjan:6 Ali Mazhar Haznedar (MDP, Bağımsız, DYP), Nabi Poyraz (ANAP), Hüseyin Avni Sağesen (HP/SHP), Bahriye Üçok (HP/SHP) ,İhsan Nuri Topkaya (ANAP), Şükrü Yürür (ANAP) XVIII. Dönem 1987–1991 (Kontenjan:7) Bahri Kibar (ANAP), Ertuğrul Özdemir (ANAP), Nabi Poyraz (ANAP), Yılmaz Sanioğlu (ANAP), İhsan Nuri Topkaya (ANAP), Gürbüz Yılmaz (ANAP); Şükrü Yürür (ANAP) XIX. Dönem 1991–1995 (Kontenjan:6) Hasan Kılıç (DYP), Bahri Kibar (ANAP), Şadi Pehlivanoğlu (ANAP), Refaiddin Şahin (DYP), Şükrü Yürür (ANAP), Nabi Poyraz (ANAP) XX. Dönem 1995–1999 (Kontenjan:8) Hüseyin Olgun Akın (RP), İhsan Çabuk (DSP), Bahri Kibar (ANAP), Müjdat Koç (DSP), Mustafa Hasan Öz (RP), Nabi Poyraz (ANAP), Refaiddin Şahin (DYP), Şükrü Yürür (ANAP) XXI. Dönem 1999–2002 (Kontenjan:7) Cemal Enginyurt (MHP), İhsan Çabuk (DSP), Eyüp Fatsa (FP), Sefer Koçak (ANAP), Hasan Fehmi Konyalı (DSP), Yener Yıldırım (DYP/MHP), Şükrü Yürür (ANAP). XXII. Dönem 2002–2007 (Kontenjan:7) Eyüp Fatsa (Ak Parti), M. Hilmi Güler (Ak Parti), İ. Sami Tandoğdu (CHP), Hamit Taşçı (Ak Parti), Kazım Türkmen (CHP), Cemal Uysal (Ak Parti), Enver Yılmaz (Ak Parti) XXIII. Dönem 2007–2011(Kontenjan:7) Rıdvan Yalçın (MHP), Rahmi Güner (CHP), Eyüp Fatsa (Ak Parti), M. Hilmi Güler (Ak Parti), Mustafa Hamarat (Ak Parti), Ayhan Yılmaz (Ak Parti), Enver Yılmaz (Ak Parti). XXIV. Dönem 2011-? (Kontenjan:6) Not:2011 dönemi devam ettiği için istatiksel olarak değerlendirmeye alınmamıştır.

Editör: TE Bilisim